چنین آماری درحالی اعلام می شود که مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات همواره بر وجود پهنای باند کافی در ایران تاکید داشته و بیان می کنند ایران ظرفیت افزایش پهنای باند را داشته مگر اینکه تقاضایی در این زمینه ارائه شود. به گفته مدیران فعلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پس از شروع به کار دولت نهم ظرفیت پهنای باند کشور پنج برابر شده اما با وجود اعلام آمادگی این وزارتخانه برای افزایش پهنای باند، متقاضی برای انجام این کار در کشور وجود ندارد. آنها معتقدند در حال حاضر پهنای باند مورد نیاز کشور تامین شده و امکان ارائه پهنای باند به هر میزان که مورد نیاز دستگاه ها، نهادها و سازمان های دولتی و خصوصی باشد، وجود دارد اما آنچه مهم بوده این است که در گزارش های آماری که از سوی مراکز تحقیقاتی اعلام می شود، ملاک ارزیابی پهنای باند مورد استفاده کنونی است نه اینکه کشوری چه میزان توان افزایش ظرفیت دارد؛ در واقع ملاک داشتن ظرفیت نیست بلکه استفاده کنونی از پهنای باند است. چراکه کشورهایی مانند عربستان نیز که تا پیش از این سخن از داشتن افزایش ظرفیت سر می دادند، اینک برای اینکه در جدول رتبه بندی جایی برای خود داشته باشند، دست به تغییر زده و فارغ از اینکه درخواست یا تقاضایی مطرح شود، پهنای باند خود را افزایش داده اند. اینکه چرا مسوولان نشسته اند تا تقاضایی صورت بگیرد و سپس پهنای باند ارائه دهند، پرسشی است که جای پاسخ آن از سوی مدیران وزارت ارتباطات خالی مانده است. جای خالی ایران در این رتبه بندی جای تاسف را برای مسوولانی دارد که داعیه رسیدن به جایگاه نخست فناوری اطلاعات در منطقه و دستیابی به اهداف سند چشم انداز 20 ساله دارند. کارشناسان و فعالان بخش خصوصی چنین خلائی را ناشی از انحصارطلبی و دولتی بودن اینترنت در کشور دانسته و معتقدند تا زمانی که دولت متصدی پهنای باند در کشور باشد، جایی برای ایران در رتبه بندی های بین المللی وجود ندارد. پیشتر نیز از سرعت دانلود و آپلود اطلاعات روی شبکه اینترنت گزارشی اعلام شده بود که ایران در آن پایین تر از کشورهایی مانند افغانستان قرار داشت. نکته قابل توجه این است که کشورهایی مانند آمریکا و انگلستان نیز که همواره درصدد افزایش پهنای باند برای کاربران خود است، توانسته در میان حتی 10 کشور دنیا جایگاهی داشته باشد. براساس گزارش زد دی نت، در بخش رهبری پهنای باند جهان پس از کره جنوبی به ترتیب کشورهای ژاپن، هنگ کنگ، سوئد، سوئیس، اتریش، سنگاپور، لوکزامبورگ، دانمارک و نروژ رتبه های دوم تا دهم را به خود اختصاص داده اند. استرالیا در رتبه 13، ایالات متحده در رتبه 15، کانادا در رتبه 17، فرانسه در رتبه 18 و بلژیک در رتبه 20 قرار گرفته اند. همچنین انگلستان رتبه 25 و ایتالیا رتبه 38 را به خود اختصاص داده اند. حال با این وضعیت چگونه مسوولان می توانند از وضعیت مطلوب و کافی پهنای باند اینترنت در کشور سخن بگویند.
چالشی به نام دولت
به نظر می رسد میزان پهنای باند اینترنت کشور به بیش از 9 هزار مگابیت بر ثانیه رسیده از همین روی مسوولان وزارت ارتباطات با دل خوش داشتن به چنین رقمی بر این باورند پهنای باند مورد نیاز کشور تامین شده است. اما به گفته کارشناسان میزان پهنای باند در کشور در مقایسه با کشورهای پیشرفته و حتی کشورهای همسایه بسیار کم و پایین بوده و پاسخگوی نیازها نیست. از طرفی برخی از مدیران شرکت های بخش خصوصی با اشاره به جایگاه ناشایست ایران در رتبه بندی های بین المللی معتقدند مشکل در زمینه میزان پهنای باند نیست بلکه کیفیت نامناسب آن است؛ کیفیت پهنای باند همیشه با نوسان رو به رو بوده و از وضعیت مناسبی برخوردار نیست. به گفته مهمانی یکی از مدیران شرکت های اینترنتی، متاسفانه در کشور زیرساخت از وضعیت مناسبی برخوردار نیست و در شهرهای کوچک مسیر انتقال ضعیف بوده و در برخی موارد نیز میزان پورت در آن شهرها کمتر است و دلیل اصلی این موضوع را باید از مخابرات و شرکت ارتباطات زیرساخت پرسید. مرکز پژوهش های مجلس نیز در گزارشی بیان کرده وجود انحصار دولتی در بازار تامین پهنای باند کشور و همچنین مداخله بخش دولتی و رقابت با بخش خصوصی در توزیع و عرضه پهنای باند و وجود رگولاتور در بدنه بخش دولتی موجب اجحاف به مصرف کنندگان نهایی اینترنت و بخش خصوصی می شود ضمن اینکه چنین انحصار و رقابت ناسالمی اساساً در تضاد با سیاست های کلان نظام پیرامون اصل 44 قانون اساسی و سند چشم انداز 20 ساله است. علیرضا علمی دبیر انجمن شرکت های آی اس پی در این باره می گوید: «با وجود اینکه بیان می شود چهار مسیر پشتیبان برای ارتباط اینترنتی کشور فراهم شده است باز هم به راحتی شاهد افت سرعت اینترنت در بخش های
قابل توجهی در کشور می شویم و جالب اینجاست که در این میان دیواری کوتاه تر از آی اس پی ها و شرکت های اینترنتی پیدا نمی شود. »
بخش خصوصی: کار را به کاردان بسپارید
«زد دی نت »به نقل از مدیران ارشد «سیسکو »اعلام کرد که تقریباً تمامی کشورهای جهان با وجود بحران اقتصادی که با آن مواجه بوده اند کیفیت پهنای باند خود را بهبود داده اند. به اعتقاد مدیران این شرکت، حضور بخش خصوصی در این زمینه موجب رشد و توسعه پهنای باند کشورها شده است. مساله ای که در کشور ما با چالش هایی روبه رو بوده و همکاری و تعامل میان دولت و بخش خصوصی موضوع تکراری اما حل نشدنی کشور است. بنابر اظهارات کارشناسان خریداری و ورود پهنای باند توسط شرکت های خصوصی یکی از راهکارهایی است که فعالان حوزه برای کمیت و کیفیت پهنای باند عنوان می کنند و معتقدند ورود بخش خصوصی در این حوزه به پیشرفت و افزایش کیفیت منجر خواهد شد. به اعتقاد رئیس انجمن کارفرمایان شبکه های اینترنتی میزان پهنای باند اینترنت موجود در کشور کافی به نظر نمی رسد؛ کیفیت پهنای باند اینترنت به مقدار آن و عرضه پهنای باند بستگی دارد و هر چه کیفیت دسترسی به اینترنت افزایش یابد طبیعتاً سرعت دسترسی به آن نیز بالا می رود. مسعود ریاضیات می گوید: « وقتی این موضوع را با کشورهای همردیف خود مقایسه می کنیم به این نتیجه می رسیم که این میزان کافی نیست بنابراین بهترین کار در زمینه پهنای باند این است که اصل 44 قانون اساسی را در این رابطه به کار گرفته و امور به بخش خصوصی واگذار شود. » باقر افخمی از اعضای انجمن آی اس پی ها نیز در این باره می گوید: « راه نجات و گسترش پهنای باند در اینترنت کشور واگذاری آن به بخش خصوصی است. » به گفته او کیفیت، کمیت و خدمات پشتیبانی بخش خصوصی درخصوص پهنای باند به مراتب بهتر از بخش دولتی است. کارشناسان علت وجود چنین چالشی را انحصار دانسته و این انحصار را بر آمده از ابهامات موجود در آیین نامه های اجرایی شرکت های زیرمجموعه وزارت ارتباطات می دانند چراکه به اعتقاد آنان وجود ابهام در اساسنامه شرکت ارتباطات زیرساخت تامین مراکز سوئیچ بین الملل و ظرفیت انتقال بین الملل مورد نیاز متقاضیان و اپراتورهای مختلف اعم از دولتی و غیردولتی برعهده این شرکت است و به دلیل عدم اشراف تخصصی قانونگذار و وابستگی سازمان تنظیم مقررات (رگولاتوری)، موجب عقب ماندگی کشور در تامین ارتباطات لازم و کافی با دهکده جهانی طی سال های گذشته تاکنون شده است.
از این روی خواندن مقالات، گزارش ها و نوشته های «مقایسه خدمات اینترنتی ایران و دیگر کشورهای جهان»، جزء طنز محافل شدن و افسوس چیز دیگری به همراه ندارد. حال آنکه شنیدن آمار و ارقام افزایش کاربران اینترنت کشور و عدم اشاره به وضعیت کیفی آن، خود حکایتی دیگر دارد.